عبارت «بیماری روانی» به گستره ای از بیماری ها اطلاق می شود که اختلالات رفتاری و مربوط به روان و ذهن افراد را در بر می گیرند. بیماری های روانی الگوهایی از نشانه های رفتاری و روانشناختی هستند که بخش های مختلفی از زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهند. به عبارت دیگر بیماری های روانی با توجه به مشکلاتی که فرد با ذهن، افکار و حالات روحی و اخلاقی خود تجربه می کند تعریف می شوند. این بیماری های در درجات مختلف باعث ایجاد زحمت و درماندگی برای شخصی که این نشانه ها را تجربه می کند می شوند.
علل این اختلالات به طور کامل و دقیق شناسایی و درک نشده اند اما نشانه ها و علائم بیماری های روانی از لحاظ علمی معتبر و شناخته شده هستند. درمان این اختلالات ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانی است. معیارهای تشخیصی این بیماری ها ترکیبی از چک لیست های مربوط به نشانه هایی است که اصولاً روی رفتارها و افکار فرد متمرکز شده اند. اگر چه بیماری های روانی را در دسته بندی های مختلف قرار می دهند اما ممکن است یک بیماری در زیر چندین دسته از این تقسیم بندی ها قرار گیرد.
اختلال شخصیت خود شیفته (Narcissistic personality disorder): اختلال شخصیت خودشیفته یک الگوی تکراری و بادوام از تجربیات و رفتارهای درونی با تمرکز بر خود شخص، نداشتن همدردی با دیگران و حس خارق العاده و بیش از حد اهمیت به خود است. مانند برخی دیگر از اختلالات شخصیتی، این اختلال نیز یک الگوی ثابت و طولانی رفتاری است که به شکلی منفی بسیاری از دیگر بخش های زندگی فرد مانند جنبه های اجتماعی، خانواده و روابط کاری او را تحت تاثیر قرار می دهد. اختلال شخصیت خود شیفته یا همان نارسیسیسم عبارتی است که عموماً برای توصیف افرادی که بسیار بیشتر از دیگران به خود اهمیت می دهند به کار می رود. بسیار مهم است که بین کسانی که ویژگی های شخصیتی نارسیستی دارند و کسانی که از اختلال شخصیت نارسیستی رنج می برند تفاوت قایل شد. برای مثال، ویژگی های نارسیستی ممکن است در دوران بلوغ و نوجوانی رایج است اما این موضوع ضرورتاً به این معنا نیست که یک نوجوان دارای علایق خودشیفتگی در سال های آینده به یک شخص مبتلا به اختلال خودشیفته تبدیل خواهد شد. برخی از نشانه های همراه با اختلال شخصیت خود شیفتگی به شرح زیر هستند:
اختلال شخصیت وسواسی-جبری (Obsessive-compulsive personality disorder): اختلال شخصیت وسواسی-جبری یک الگوی فراگیر از اشتغال فکری به مرتب بودن، کمال گرایی، انعطاف ناپذیری و کنترل ذهنی و بین شخصی است. به عبارت دیگر این اختلال با تبعیت سخت از نظم و کنترل داشتن بر روی محیط در ازای از دست رفتن انعطاف و پذیرا بودن در مقابل تجربیات تازه است. از ویژگی های افراد مبتلا به این اختلال می توان به این موارد اشاره کرد:
اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid personality disorder): این اختلال شخصیتی با عدم اعتماد به دیگران، حتی اعضای خانواده، دوستان و شرکای عاطفی همراه است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً دیگران را اغلب بدون داشتن مدرک و شواهدی، دارای افکار شیطانی و خبیثانه می دانند. اختلاش شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و فراگیر با الگوهای ویرانگر فکری، رفتاری و کارکردی است. نشانه های این اختلال شباهت زیادی به اختلال شیزوفرنی داشته و بسیاری از محققان بر این باورند که بین این دو اختلال ارتباط ژنتیکی نزدیکی وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید بیش از دیگران در خطر ابتلا به افسردگی، سوء مصرف مواد مخدر و برون هراسی قرار دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید معمولا نشانه های زیر را تجربه می کنند:
اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid personality disorder): اختلال شخصیت اسکیزوئید یک حالت مزمن و فراگیر است که با گوشه گیری از اجتماع و احساس بی تفاوتی نسبت به دیگر افراد شناخته می شود. کسانی که از این بیماری روانی رنج می برند معمولاً سرد، بی احساس و انزواطلب تعریف می شوند. این نوع از اختلال شخصیتی نسبتاً نادر بوده و بیشتر مردان را تحت تاثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید شانس بالایی برای تجربه افسردگی دارند. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتارهای زیر را به نمایش می گذارند:
افراد مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید معمولاً دوست دارند تنها باشند که در موارد شدید به تنهایی مطلق و انزواگرایی منتهی می شود. این بیماری اغلب در دوران کودکی شروع شده و در اوایل دوران بلوغ به طور کامل برای اطرافیان مشهود می شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً دوستی نداشته یا دوستان اندکی دارند، به ندرت با دوستان بیرون می روند و اغلب ازدواج نمی کنند و البته رابطه آن ها با جنس مخالف نیز اصلاً خوب نیست. همچنین داشتن چنین اختلالی باعث می شود که کار در محیط نیازمند تعاملات اجتماعی فراوان یا مهارت های مربوط به روابط عمومی برای این افراد دشوار باشد. به همین دلیل افراد مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید در کارهای انفرادی که نیازی به تعامل با دیگران ندارند موفق هستند.
به یاد داشته باشید که ای اختلال با اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) تفاوت دارد و تفاوت آن ها در این است که در اختلال شخصیتی اسکیزوئید، فرد به ندرت حس پارانویا یا توهم را تجربه می کند در حالی که این دو از ویژگی های بارز افزاد اسکیزوفرنیک هستند. علاوه بر این، اگر چه این افراد منزوی و کم حرف هستند اما صحبت هایشان منطقی و معنادار است در حالی که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، درک صحبت های فرد دشوار است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید در حلقه های روشنفکری، کاری و خلاقیتی عملکرد بهتری دارند زیرا این روابط نیازی به آشکار سازی شخصیت و برقراری روابط عاطفی نزدیک و عمیق وجود ندارد. این اختلال معمولاً مزمن، پایدار و ثابت در تمام طول عمر است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal personality disorder): افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اغلب شخصیت هایی نامتعارف و عجیب و غریب بوده که روابط نزدیک بسیار اندکی دارند. آن ها معمولاً نمی دانند روابط چگونه شکل می گیرند و نسبت به تاثیر رفتارهایشان بر دیگران بی اطلاعند. آن ها همچنین انگیزه ها و رفتارهای دیگران را نادرست تعبیر کرده و به دیگران به شدت بی اعتمادند. این مشکلات اغلب به اضطراب و دلواپسی شدید و تمایل به درون گرایی در موقعیت های اجتماعی می انجامد. از نشانه های این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
علائم اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال مانند علاقه فزاینده به فعالیت های منفرد یا اضطراب اجتماعی می تواند در دوران نوجوانی این افراد مشهود باشد. این افراد ممکن است در مدرسه نسبت به دیگران عملکرد پایین ترین داشته باشند و از لحاظ روابط اجتماعی نیز عقب بمانند که به همین دلیل مورد اذیت و آزار همکلاسی های خود قرار می گیرند.