به گزارش تابناک آذربایجان غربی وضعیت کنونی دریاچه حاصل خطای انسانی و عوامل طبیعی متعددی است که در چندساله گذشته دریاچه را با یک بحران جدی روبهرو کرده و تبخیر زیاد براثر گرم شدن هوا، برداشت غیرمجاز از آبهای زیرزمینی در پی حفاری چاه و اختصاص درصد زیادی از منابع آبی به بخش کشاورزی نیز از جمله دیگر عواملی است که به وقوع این بحران منجر شده و علاوه بر آن خشک شدن دریاچه هوای معتدل منطقه را به هوای گرمسیری با بادهای نمکی تبدیل میکند بنابراین ریز گردهای نمکی برخاسته از بستر آن میتواند سلامت انسان را به خطر اندازد.
از سوی دیگر مسئله دریاچه ارومیه از اهمیت ویژهای برخوردار است بهطوریکه الگوی احیای این تالاب بینالمللی برای نجات تالاب بختگان بهکار گرفتهشده است، طی سالهای اخیر اقدامات متعددی از سوی سازمانهای اجرایی برای نجات دریاچه ارومیه صورت گرفته و بسیاری از این پروژهها موفقیتآمیز بوده و اکنون شاهد افزایش سطح تراز دریاچه هستیم.
مهمترین منابع تأمین آب دریاچه ارومیه از طریق بارش مستقیم بر روی دریاچه و منابع ورودی آب از طریق رودخانههای حوضه آبریز به داخل دریاچه است و تقریباً16 رودخانه در حوضه آبریز آن وجود دارد که آب آنها به دریاچه ارومیه منتهی میشود و رودخانههای جنوبی بهویژه زرینهرود از سهم قابلملاحظهای در تأمین آب دریاچه برخوردار است.
پیشرفت فیزیکی پروژههای ستاد احیای دریاچه ارومیه
پروژههای نجات دریاچه ارومیه کارکردهای چندگانهای دارند برای مثال، احداث تصفیه خانهها علاوه بر اینکه میتواند در تأمین حق آبه زیست محیطی دریاچه ارومیه کمک کند، میتواند سبب بهبود وضعیت سلامت و بهداشت نیز بشود و همچنین مرمت و بازسازی شبکههای آبرسانی و زهکشی، میتواند سبب کاهش هدر رفت آب و در نهایت سرریز شدن آن به داخل دریاچه ارومیه شود.
در مجموع 50 درصد آبهای ورودی دریاچه از طریق رودخانههای زرینه رود و سیمینه رود تأمین میشود و به همین سبب ستاد احیای دریاچه ارومیه در طی پروژهای به منظور تسهیل در آبرسانی به دریاچه و تقویت بدنه اصلی آبی آن این دو رودخانه را به یکدیگر اتصال داده است که در صورت تکمیل این پروژه در حدود 100 میلیون متر مکعب است و تاکنون این پروژه 75 درصد پیشرفته فیزیکی داشته است.
پروژه انتقال آب از محل سد سیلوه به دریاچه ارومیه که با هدف انتقال آب از رودخانه لاوین به دریاچه ارومیه صورت گرفته است، البته این پروژه از چند مرحله تشکیل شده به صورتی که در مرحله اول آب از پشت مخزن سد سیلوه جمعآوریشده و از طریق کانال جلدیان، آب به رودخانه کانی رش انتقال داده شده و بعد از جمع آوری آب از این رودخانه در پشت سد اشنویه و با جریان آب به سمت رودخانه گدار در نهایت به داخل دریاچه ارومیه سریز میشود.
آبهای در انتظار ورود به دریاچه ارومیه
بر اساس گزارشهای ستاد احیای دریاچه ارومیه پروژه لایروبی رودخانه کانی رش 62 درصد، پروژه احداث سد اشنویه 95 درصد، احداث کانال جلدیان 100 درصد و پروژه احداث سد سیلوه 99،63 درصد است.
پروژه تصفیه فاضلاب شهرک آپارتمانی گلمان که با هدف انتقال پساب تصفیه شده استاندارد آن به دریاچه ارومیه صورت گرفته و این پروژه قادر خواهد بود سالانه 2 و 2 میلیون متر مکعب پساب تصفیه شده را به داخل دریاچه انتقال دهد و در مجموع 320 میلیارد ریال به کل این پروژه سرمایهگذاری شده و پیشرفته فیزیکی آن تاکنون 95 درصد بوده و در سال 98 افتتاح خواهد شد.
معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست میگوید: با اتمام سد سیلوه نیز سالانه 100 میلیون متر مکعب و با اتمام 19 تصفیهخانه پیرامون دریاچه که 364 میلیارد تومان هزینه در بر دارند سالانه 300 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه سرازیر خواهد شد و علاوه بر آن با توسعه شبکههای فرعی نیز سالانه 100 میلیون مترمکعب آب صرفهجویی شده و به دریاچه ارومیه خواهد ریخت.
اعتبارات اختصاص یافته به پروژههای نجات دریاچه ارومیه
طبق امار ارائه شده توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه، کل بودجه اختصاص یافته به طرحهای احیای دریاچه ارومیه از سال 93 تا 96، دو هزار و 226 میلیارد تومان است.
اعتبارات پرداخت شده به پروژه سد سیلوه و سد کانی سیب یک هزار و 24 میلیارد تومان و اعتبارات پرداخت شده برای بهبود زیر ساختهای توزیع و مصرف آب در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان در مجموع 878 میلیارد تومان است.
معاون محیطزیست انسانی سازمان محیط زیست با اشاره به سعی دولت برای احیای دریاچه ارومیه میگوید: در اوایل سال 97 دولت برای احیای این دریاچه 500 میلیارد تومان اختصاص داده بود که در آبان ماه امسال 507 میلیارد و 800 میلیون تومان به دستگاههای اجرایی پرداخت کرد.
مسعود تجریشی میافزاید: تا کنون دولت برای احیا دریاچه ارومیه 2 هزار و 965 میلیارد تومان هزینه کرده با این حال 70 درصد از هزینههای انجام شده در قالب پروژههای مختلف هنوز به مرحله ثمردهی نرسیده است.
شرایط دریاچه ارومیه تثبیت شده است
وی با ابراز تأسف از شرایط تالابهای کشور اظهار میکند: بیش از 70 درصد تالابها از دسترفته و بسیاری از تالابها بیش از 7 سال است که آبی در داخل آنها وجود ندارد و در این میان دریاچه ارومیه از بین تقریباً 24 تالابی که در کشور وجود دارد تنها اکوسیستمی است که توانسته شرایط خود را حفظ کند.
تجریشی تصریح میکند: امروز در مسائل زیست محیطی همه نگاه به سمت آذربایجان است بهطوریکه سال گذشته برای احیای تالاب بختگان، الگوی دریاچه ارومیه بهکار گرفته شد و همچنان بحث دریاچه ارومیه از اهمیت ویژهای برخوردار است.
رئیس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز با اشاره به افزایش سطح تراز آب دریاچه ارومیه میگوید: سطح تراز دریاچه ارومیه یک هزار و 270 متر و 61 سانتی متر رسید وسطح تراز آن نسبت به سال گدشته 34 سانتی متر افزایش یافته است.
فرهاد سرخوش تصریح میکند: یکی از دلایل افزایش سطح تراز آب دریاچه افزایش میزان بارندگی در سال جاری و رهاسازی آب سدها است و در نخستین مرحله رهاسازی آب به دریاچه 92 میلیون متر مکعب از سدهای زولا چای، سلماس، سد شهرچای انجام شده است.