تابناک گزارش می‌دهد| قصه «کتابخانه مرکزی بیرجند» پس از ۱۵ سال ورق ورق شد/ راه و شهرسازی زمین طرح بی اعتبار را پس می گیرد
به گزارش تابناک از بیرجند؛ اسفند 1388 ساخت کتابخانه مرکزی خراسان جنوبی و بیرجند در سفر سوم هیات دولت تصویب و یک سال بعد با حضور دبیرکل وقت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور کلنگ زنی شد. مسئولان قول دادند که در مدت 4 سال این پروژه تحویل شود اما حالا که حدود دو دهه از زمان تصویب این برنامه و 15 سال از کلنگ زنی آن می گذرد نه تنها هنوز کتابخانه مرکزی بیرجند، ماهیت فیزیکی ندارد و نشانی از کلنگ زنی و تصویری از آن بر کتاب نقشه بیرجند نیست بلکه دو ماه قبل مدیر کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی هشدار برگشت زمینی را داد که کلنگ آن سال ها قبل، بی نتیجه به زمین کوفته شد.
کتابخانه ای که به گفته یکی ازمدیران سابق نهاد کتابخانه های عمومی خراسان جنوبی قرار بود حداقل 23 بخش از جمله قسمت کتب سنگی، خطی و نفیس، کودک، چند رسانه ای در آن پیش بینی شود اما حتی یک خشت آن هم بنا نشده است در حالی که پروژه مشابه در استان های دیگر، از چند سال قبل به بهره برداری رسیده است.
محمد قریب مدیر وقت کتابخانه های عمومی استان آذر ماه سال 92 گفته بود 50 درصد اعتبار لازم برای احداث این بنا از منابع استانی و بقیه از اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین می شود.
40 میلیارد ریال اعتبار ساخت
آن زمان سهم استان برای ساخت این کتابخانه بیش از 40 میلیارد ریال برآورد شد و با توجه به رقم اعتبارات استانی مسولان به این نتیجه رسیدند که با بودجه های خراسان جنوبی، نمی توانند ساخت این کتابخانه را به پیش ببرند بنابراین در سفر دوباره دولت دهم به استان ساخت این کتابخانه و مشکلات پیش رو مطرح و مصوب شد پروژه از محل بودجه ملی به سر انجام برسد.
در سال های گذشته این پروژه با مشکل زمین وهمچنین موافقت با متراژ مورد نظر مواجه بود و حتی می توان گفت در دست اندازهای اداری گم شد . سال 94 پس ازموافقت راه و شهرسازی استان با متراژ پروژه و پیش بینی محل آن در بلوار صیاد شیرازی و حتی تعیین کاربری فرهنگی به منظور کاهش قیمت، از تکمیل این پروژه خبری نبود.
هزینه مورد نیاز برای خرید 10هزار متر زمین کتابخانه مرکزی با پیگیری های آن زمان فرهنگ و ارشاد اسلامی و کاربری فرهنگی آن از 500 به 200 میلیون تومان در سال 96 کاهش یافت . محبی مدیر کل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 96 گفته بود باید مبلغ مورد توافق تا پایان تیر وسال ملی پرداخت و سند تحویل نهاد کتابخانه ها شود.
هر چند که برای مدتی این برنامه در پیچ وخم کارهای اداری و روزمره گم شد اما آن طور که حاجی مدیر کل کتابخانه های عمومی استان در سال 402 اعلام کرده بود بلاخره مشکل زمین سال 401 حل شده است.
پروژه ای که در قرارداد اولیه 40 میلیارد ریال اعتبار ساخت آن برآورد شده و برای پرداخت 200 میلیون تومان هزینه زمین لنگ مانده بود حالا تازه به خوان اعتبار رسیده است.
هشدار برگشت زمین
این ها درحالی است که حاجی مدیر کل کتابخانه های عمومی استان، حدود چهار ماه قبل در مورد برگشت زمین هشدار داده و تصریح کرده بود:مهم ترین مشکل در اجرای این پروژه فرهنگی ، همان موضوع تکراری و البته مهم اعتبار است و این که به دلیل تامین نشدن زمین ساخت آن حدود ۱۰ الی ۱۲ سال به نتیجه نرسید.
مدیرکل گفته بود: کتابخانه مرکزی بیرجند به عنوان یک پروژه ملی با ردیف 20 دارای کد عملیاتی در پروژه‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت و مجدد در دو سال و نیم قبل تامین زمین شد و قرارداد بین اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و راه و شهرسازی استان منعقد شد.
حاجی موضوع مهمی را هم بیان کرده بود: به دلیل شروع نشدن عملیات اجرایی این طرح فرهنگی در دو سال و نیم گذشته، امروز اداره‌کل راه و شهرسازی طبق وظایف خود درخواست عودت زمین را دارد. با این شرایط نه تنها این کتابخانه پیشرفتی نداشته بلکه در حال عقب‌گرد است و باید همه مسئولان متولی برای تامین زمین و ساخت این پروژه مهم و فرهنگی پیگیری‌های لازم را انجام دهند.
اعتبار احداث کتابخانه: سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال
وی اعتبار مورد نیاز برای احداث این کتابخانه را بیش از سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال عنوان کرده و ادامه داده بود: یک بداخلاقی در انتشار گزارشات در رسانه‌های خراسان جنوبی به نقل از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی شده،آنهم اینکه به دلیل عدم اخذ ماده ۲۳ برای پروژه توسط مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان، این پروژه تاکنون اجرایی نشده‌است.
وی تصریح کرد: البته فرض کنیم که این پروژه مجوز ملی ندارد و مجوز ماده ۲۳ باید برای این پروژه بگیریم، باید برای اخذ مجوز ماده ۲۳ هم که ۳۰ درصد اعتبار پروژه تامین شود، آیا در تامین اعتبار ماده ۲۳ هم کتابخانه‌های عمومی استان کوتاهی کرده و امروز باید پاسخگو باشد؟ حاضریم فایل تمام پیگیری‌ها در خصوص احداث کتابخانه مرکزی استان را در اختیار رسانه‌ها بگذاریم.
حاجی بیان کرد: باید رسانه‌های استان همچنان پیگیری این پروژه مهم و ملی استان باشد تا در راستای رفاه مردم به سرانجام برسد که البته با حضور نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی از مرکز پیگیری ساخت و تامین زمین این کتابخانه همچنان هستیم.
*مرور پرونده
اما کاظم وفایی معاون اداره کل کتابخانه‌های عمومی در پاسخ به وضعیت این پروژه گفت استان معتقد است این پروژه کلنگ زنی نشده است. وی پرونده اقدامات انجام شده برای کتابخانه مرکزی استان را دوباره مرور کرد و توضیح داد: سال‌ها قبل در زمینی در انتهای خیابان مدرس کلنگ زنی شداما بنیاد مستضعفان مالک این زمین از واگذاری آن خودداری خودداری کرد پس از پیگیری اداره کل کتابخانه های خراسان جنوبی، با واگذاری حدود ۱۰ هزار متر زمین در صیاد شیرازی و تخصیص ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای هزینه آن توسط فرهنگ و ارشاد اسلامی در این سال‌ها انجام شد .
وی افزود: قرارداد به نام فرهنگ و ارشاد اسلامی است و زمین در سال ۱۴۰۰ واگذار شد و اداره کل راه و شهرسازی استان ۲ سال مهلت برای ساخت زمین داد. اما با توجه به بالا بودن حجم عملیات و نبود اعتبار کاری انجام نشده است.
کتابخانه هایی که بعد از خراسان جنوبی ساخته شد
وی ایرادی را به استان وارد دانست و توضیح داد: استان‌هایی که بعد از خراسان جنوبی برای ساخت کتابخانه مرکزی خود اقدام کرده و این پروژه را به پایان رسانده اند چرا که همه دستگاه‌های فرهنگی ومسولان آن ها در سفرهای استانی رئیس جمهور، ساخت کتابخانه مرکزی شان را با اولویت و جدیت پیگیری کرده و در احداث آن به موفقیت رسیدند اما در خراسان جنوبی با وجود پیگیری‌های کتابخانه‌های عمومی استان هنوز کاری انجام نشده است.
وی این پروژه را متعلق به همه مردم دانست و تاکید کرد: شاید ۱۷ یا ۱۸ استان پس از خراسان جنوبی اقدام کرده و کتابخانه مرکزی خود را احداث کردند اما در استان ما اینطور نشده است وی درباره پس گرفتن زمین توسط اداره کل راه و شهرسازی نیز پاسخ داد شنیده‌هایی در مورد این قضیه و ساخت مسجد مطرح است و این احتمال وجود دارد.
مکلف به پس گرفتن زمین
میر محمد مودی مدیر کل راه و شهرسازی استان در این باره توضیح داد: مشکلی برای تامین زمین مورد نیاز هیچ دستگاهی وجود ندارد اما در مورد زمین کتابخانه مرکزی، قانون مانند سایر دستگاه ها حکم می کند که براساس قانون جهش مسکن باید تعیین تکلیف شود در مورد زمین کتابخانه مرکزی هم، راه وشهرسازی استان مکلف است زمین را پس بگیرد و به دستگاهی بدهد که آمادگی اجرا دارد.
وی تاکید کرد: هر چند راه و شهرسازی مکلف به پس گرفتن زمین است اما هر زمانی که اداره کل کتابخانه های عمومی استان تامین اعتبار کند امکان واگذاری زمین در محل دیگر یا همان مکان( البته در صورتی که به متقاضی دیگری واگذار نشود) وجود دارد.
مدیر کل راه و شهرسازی استان گفت: مشکلی برای تامین زمین نیست اما مهم تر از آن، تامین اعتبار برای ساخت است.
طرحی بی اعتبار
اما مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: اجرای پروژه ملی در حیطه اختیارات مدیر کل نیست و برای این قبیل پروژه‌ها نهاد کتابخانه‌های عمومی و وزارت ارشاد در سطح بالاتر با یکدیگر قرارداد می‌بندند با توجه به اینکه کتابخانه‌های عمومی یک نهاد غیر دولتی است به وزارت ارشاد متصل شده است.
فرخنده تصریح کرد: از حدود ۱۲ سال قبل ردیف اعتباری این پروژه صفر بوده است البته در همین سال ها، زمانی که اداره کتابخانه‌های عمومی استان، زمین را گرفت اعتبار آن به کتابخانه‌ها ابلاغ شد آن زمان، زمین را به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان خریداری کردند تا به نوعی که وزارتخانه در عمل انجام شده قرار گیرد در حالی که وزارتخانه برای خودش اولویت‌هایی دارد .
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گفت: اسناد را از وزارتخانه گرفتیم و در آنها ردیف اعتباری وجود ندارد و از قبل هم نبوده است ۵۰۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ابلاغ و زمین خریداری شد خرداد ۱۴۰۱ سرپرست فرهنگ ارشاد اسلامی و مدیر کل راه و شهرسازی استان، موافقت‌نامه‌ای برای گرفتن زمین امضا کردند.
فرخنده افزود: چون نهاد کتابخانه غیر دولتی بود و مقرر شد برای کمک به کتابخانه‌های عمومی استان، فرهنگ و ارشاد زمین را تحویل بگیرد در حالی که تاریخ واگذاری زمین به داره کل کتابخانه‌ها ۱۷ خرداد ۱۳۹۰ بوده است اما زمین درسال ۱۴۰۰ خریداری شد در تمام این سال‌ها زمین مورد نظر بلاتکلیف مانده بود.
وی گفت: علاوه بر کتابخانه مرکزی بیرجند در برخی استان‌های دیگر نیز کتابخانه مرکزی آن ها اعتبار نداشته است زیرا وقتی وزارتخانه پروژه‌هایی با پیشرفت ۷۰ یا ۸۰ درصد دارد اولویت آن مشخص است.
وی افزود: احداث کتابخانه مرکزی بیرجند باید در ردیف بودجه ملی قرار گیرد به این منظور به نمایندگان استان پیشنهاد دادم که پیگیر تامین اعتبار آن باشند.
جمع بندی
واقعیت این است که هر چند سند، طرح، اجرا و ... با وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی است و کتابخانه های عمومی استان، فقط بهره بردار کتابخانه مرکزی خواهد بود البته با قید این که ساخته و تمام شود اما مرور پروژه های ناتمام اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و عمر طولانی آن ها نشان می دهد این اداره کل و وزارتخانه متبوع که در تامین هزینه های پروژه های 20 ساله و کمتر خود درمانده است به یقین در شروع و هزینه کرد، برای پروژه سنگین کتابخانه مرکزی استان ناتوان است چگونه در لیست تعهدات فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گیرد وقتی مجتمع های فرهنگی هنری شهرستان ها، تالار مرکزی بیرجند اندر خم یک کوچه اند.
/س